بر اساس آن‌چه حمید عسگری‌سوادجانی، مدیرکل هیأت‌های امناء، بقاع متبرکه و مؤسسات خیریه سازمان اوقاف وقت بیان کرده است، به ترتیب بیشترین تعداد امامزادگان زن در استان‌های اصفهان با 206 امامزاده زن، فارس با 175، مرکزی با 133، تهران با 128، گیلان با 89، مازندران با 85، همدان با 73، خراسان رضوی با 68 و استان قم با 65 امامزاده زن، قرار دارند.
به بهانه این روز به معرفی تعدادی از امامزادگان زن استان تهران، بر اساس آن‌چه در «پایگاه جامع امامزادگان و بقاع متبرکه ایران اسلامی» آمده است، می‌پردازیم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبر قم به نقل از مهرخانه، بر اساس آن‌چه حمید عسگری‌سوادجانی، مدیرکل هیأت‌های امناء، بقاع متبرکه و مؤسسات خیریه سازمان اوقاف وقت بیان کرده است، به ترتیب بیشترین تعداد امامزادگان زن در استان‌های اصفهان با 206 امامزاده زن، فارس با 175، مرکزی با 133، تهران با 128، گیلان با 89، مازندران با 85، همدان با 73، خراسان رضوی با 68 و استان قم با 65 امامزاده زن، قرار دارند (1).
به بهانه این روز به معرفی تعدادی از امامزادگان زن استان تهران، بر اساس آن‌چه در «پایگاه جامع امامزادگان و بقاع متبرکه ایران اسلامی» آمده است، می‌پردازیم (2). نام‌های که سندیت و اعتبار برخی از آنها چندان مشخص نیست و تنها به باور اهالی، مستند شده است.
بی‌بی سکینه علیهاالسلام
بر اساس آن‌چه در کتاب بحرالحرحاب آمده، بی‌بی سکینه فرزند امام موسی بن جعفر علیه‌السلام و خواهر امام رضا علیه‌السلام است. درباره درگذشت بی‌بی سکینه آمده است: فرزندان امام موسی کاظم علیه‌السلام، عبدالرحمن، زید، سلیمان، حمزه و سکینه خاتون در ولایت زهر آب افتادند. عبدالرحمن و زید را در پلنگ‌آباد و سلیمان را کوشک‌آباد و سکینه‌خاتون بنت امام موسی کاظم علیه‌السلام را در شهرآباد شهید کردند. خارجیان مردآباد از عقب آمدند. در شهرآباد چشمه‌ای بود پر آب که حضرت سکینه خاتون خود را در میانه آب افکند و غایب شد. بقعه‌ای در آن‌جا ساخته شد و آن را مزار هزارخانی نهادند (3).
بقعه او در استان تهران، شهرستان شهریار، بخش ملارد، شهر صفادشت، جاده ملارد قرار دارد.
سیده ملک خاتون علیهاالسلام
سیده ملک خاتون از نسل امام موسی بن جعفر علیه‌السلام است. در نقلی دیگر، سیده ملک خاتون یا شیرین‌‌دخت اسپهبد رستم طبری معروف به ام‌الملوک از فرمان‌روایان آل‌بویه بود. او از خاندان باوندیان طبرستان و اولین زن حکومتگر شیعی مذهب در تاریخ ایران بود. ملک خاتون همسر فخرالدوله دیلمی و همچنین مادر دو تن از شاهان آل‌بویه به نام‌های شمس‌الدوله دیلمی و مجدالدوله دیلمی بود. پس از مرگ همسرش در شعبان ۳۸۷ قمری، دو پسر او به پادشاهی ری و همدان رسیدند و به سبب این‌که هنوز در سنین خردسالی به‌سر می‌برند، اداره امور و نیابت سلطنت به ملکه فخرالدوله واگذار شد. او از شعبان ۳۸۷ تا فوت خود در ۴۰۷ هجری قمری در عمل حکومت را در دست داشت (4).
مقبره ملک خاتون در استان تهران، شهرستان تهران، خیابان خاوران، خیابان شهید برادران سجادی، هشت متری ملایری واقع شده است.
بی‌بی زبیده علیهاالسلام
بی‌بی زبیده را از نوادگان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام دانسته‌اند. آستانه امامزاده بی‌بی زبیده علیهاالسلام در استان تهران، شهر دماوند، 10 کیلومتری روستای خرم‌ده (آخوردین)، در دامنه رشته کوه قره‌قاج و در دامنه کوهی در منطقه‌ای بن‌بست واقع شده است؛ به‌طوری‌که یک قسمت از بنا را صخره‌های طبیعی کوه در برگرفته است.
بی‌بی هاجرخاتون علیهاالسلام
او را از نوادگان حضرت امام سجاد علیه‌السلام معرفی می‌کنند: «سیده هاجرخاتون بنت حسین بن محمد مسیح بن حسن بن محمد مسیح بن بهاءالدین احمد بن محمد بن مطهر بن عزالدین علی بن شرف الدین محمد بن ابی‌الحسن مطهر ذی الفخرین بن علی الزکی بن ابی جعفر محمد بن ابی القاسم علی بن ابی جعفر بن ابی‌القاسم حمزه الاکبر بن احمد الدخ بن محمدالاکبر بن اسماعیل المنقذی بن محمدالارقط بن عبدالله الباهر بن امام علی بن الحسین السجاد علیه‌السلام».
آستانه امامزاده بی‌بی هاجرخاتون علیهاالسلام
در استان تهران، شهرستان ری، بخش فشاپویه، دهستان حسن‌آباد فشاپویه، روستای اشتهازان واقع شده است.
کبری و خدیجه و صغری علیهم‌السلام
شخصیت‌های دفن‌شده در این بقعه سه تن به نام‌های بانو کبری، بانو خدیجه و بانو صغری که به سه دختران مشهورند، منسوب به حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام معرفی شده‌اند. به گفته راویان محلی، این سه دختر که دوازده تا سیزده ساله بودند، به خواب افرادی آمده و اسمشان را صغری، کبری و خدیجه گفته‌اند.
نسب شریف این امامزادگان را برخی از پژوهشگران با 6 واسطه به امام حسن مجتبی علیه‌السلام منتهی می‌دانند که از قرار ذیل است: سیده خدیجه و فاطمه الصغری و فاطمه الکبری بنات عبدالرحمن بن القاسم بن ابی عبدالله محمد البطحانی بن القاسم بن الحسن بن زید بن الامام الحسن علیه‌السلام.
آستانه امامزادگان سه دختران علیهم‌السلام در استان تهران، شهرستان شهرری، بخش مرکزی، شهرری، خیابان سلمان فارسی، خیابان دانش، بوستان دانش، داخل گورستانی که از قدیم به سه دختران معروف بوده واقع شده است.
بی‌بی زبیده علیهاالسلام
بی‌بی زبیده از نوادگان امام هفتم، امام موسی کاظم علیه‌السلام به‌شمار می‌رود. آستانه امامزاده بی‌بی زبیده علیهاالسلام استان تهران، شهرستان ورامین، بخش، قرچک، زیباشهر (مافى آباد)، انتهای خیابان آیت‌الله بهشتى است.
بی‌بی رقیه علیهاالسلام
بر اساس نوشته روی سنگ قبر، او از نوادگان امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی کاظم علیه‌السلام و خواهر امامزادگان ابراهیم و اسماعیل علیهماالسلام است. در کنزالانساب نیز آمده است: بی بی رقیه، حبیبه، رقیه، ساره، فاطمه، هاجر، از جمله بستگان امام موسی کاظم علیه‌السلام بوده‌اند و در مسیر خراسان چون به ری می‌رسند، به دست عباسیان شهید می‌شوند (5).
عده‌ای از پژوهشگران معتقدند که شخص مدفون در این بقعه، سیده رقیه بنت ابی الحسن محمد بن حسین بن حسن الاعور بن محمد الکابلی بن عبدالله الاشتر بن محمد نفس الزکیه بن عبدالله المحض بن حسن المثنی بن امام حسن مجتبی علیه‌السلام است که خواهری به نام فاطمه و سه برادر به نام احمد علی و جعفر داشته است.
آستانه امامزاده رقیه علیهاالسلام در استان تهران، شهرستان ری، بین کهریزک و اتوبان قم ـ تهران، روستای تبائین واقع شده است.
بی‌بی زبیده علیهاالسلام
درباره شخصیت و شرح احوال بی‌بی زبیده و مادر مکرمه‌اش لوح مفصلی به خط نستعلیق عبدالحسین زرین قلم به تاریخ 1286 در خود بقعه نصب شده است.
برخی از پژوهشگران معتقدندکه بی‌بی شهربانو علیهاالسلام تنها دو دختر به نام‌های سکینه و فاطمه علیهماالسلام داشته که احتمالاً بی‌بی زبیده علیهاالسلام، همان فاطمه ملقب به بی‌بی زبیده علیهاالسلام است. آستانه امامزاده بی‌بی زبیده علیهاالسلام در گورستان عمومی خیابان فداییان اسلام، در استان تهران، شهر ری قرار دارد.
چهل دختر علیهم‌السلام
در باور اهالی، چهل تن از دختران و زنان منسوب به خاندان ائمه اطهارعلیهم‌السلام هستند. آستانه امامزادگان چهل دختر یا خاتون علیهم‌السلام در استان تهران، شهرستان پاکدشت، در فاصله 10 کیلومتری پاکدشت، 2 کیلومتری جنوب روستای جمال آباد واقع شده است.
بی‌بی زبیده علیهاالسلام
به باور اهالی، امامزاده بی‌بی زبیده دختر امام موسی کاظم علیه‌السلام است. آستانه امامزاده بی‌بی زبیده علیهاالسلام در استان تهران، شهرستان ورامین، حد فاصل روستای داودآباد و سعدآباد، نزدیک بقعه امامزاده عبدالله، در محوطه‌ای وسیع و محصور واقع شده است.
امامزادگان هفت دختران علیهم‌السلام
روایات این باب مختلف است. برخی امامزادگان هفت دختران را منسوب به امام موسی کاظم علیه‌السلام دانسته‌اند. در کنزالانساب آمده است که دختران سواد بن موسی کاظم علیه‌السلام به نام‌های حبیبه، رقیه، فاطمه، ساره، هاجر و تاجر، از بغداد روی به ولایت ری نهادند؛ چون به موضع تهران رسیدند، ایشان را شهید کردند (6).
در روایتی دیگر ایشان از خانواده بزرگان ایرانی دوران صفوی دانسته شده است. میرزا محمودخان ثقفی در کتاب در سایه امپراتوری، نقل می‌کند: «هفت دختران امامزاده کوچکی نزدیک تکیه بود که در آن هفت دختر ایرانی از خانواده بزرگان که به تقدیس معروف است که قبل از دوران صفویه که اجداد ما با ترکمن‌ها جنگ می‌کردند، این هفت خواهر خواستار اجازه جنگ شدند، با این‌که مرسوم روز نبود و چون با مخالفت روبه‌رو شدند لباس مردانه پوشیده و صورت‌ها را بسته به جنگ رفتند. هنگامی که پدرشان به خانه بازگشت، آنان را در منزل نیافت و به محل جنگ رفت و اجساد دختران خود را پیدا کرد. آنان را در این محل دفن کرد و مدفنشان کم‌کم بدل به امامزاده گردید که مورد توجه زنان تهران است و هر شب جمعه خانواده‌ها هفت شمع بر روی مقبره روشن می‌کردند» (7).
به روایتی دیگر، حجت بلاغی هفت دختران را از احفاد شاه خلیل‌الله و از سادات حسینی می‌داند؛ چنان‌که می‌گوید: «از قرار مسموع هفت تنان و چهارده معصوم و پی عطاءالله که قبورشان داخل تهران است همه از سادات حسینی و از احفاد شاه خلیل‌الله هستند» (8).
بقعه هفت دختران علیهم‌السلام در استان تهران، شهرستان تهران، خیابان شهید مصطفی خمینی، مجاور کوچه شهید درویش نوری جای گرفته است.
بی‌بی رقیه علیهم‌السلام
گفته می‌شود از نوادگان امام موسی کاظم علیه‌السلام است. بقعه او در استان تهران، شهرستان شهریار، مسیر جاده تهران به شهریار، دهستان مویز، روستای ده مویز قرار دارد.
فرخنده خاتون علیهاالسلام
ایشان را از نوادگان امام موسی کاظم علیه‌السلام دانسته‌اند. آستان امامزاده فرخنده خاتون علیهاالسلام در استان تهران، شهرستان شهریار، دهستان قائم، روستای ویره، مسیرجاده رباط کریم به شهریار واقع شده است.
عبدالله و مریم علیهماالسلام
به اعتقاد اهالی، این دو، از نوادگان امام موسی کاظم علیهم‌السلام هستند. آستان امامزادگان عبدالله و مریم علیهماالسلام در استان تهران، شمال شرقی شهر فیروزکوه، 6 کیلومتری سمت چپ جاده فیروزکوه به سمنان دردو کیلومتری جنوب غربی روستای سیاده واقع شده است.
سکینه بانو علیهاالسلام
به باور اهالی، سکینه بانو یکی از زنان یا دختران منسوب به خاندان ائمه اطهار علیهم‌السلام است. بقعه او در استان تهران، شهرستان ورامین، خیابان چوب بری به سمت دانشگاه قرار دارد.
بی‌بی شهربانو علیهاالسلام
طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم، مقبره شهربانو همسر امام سوم شیعیان حسین بن علی علیه‌السلام، دختر یزگرد سوم و مادر امام سجاد علیه‌السلام است. این بقعه در استان تهران، شهرستان ری، بزرگراه تهران-ورامین، جاده امین‌آباد، جاده بی‌بی شهربانو، دامنه جنوبی کوه بی‌بی شهربانو است.
فضه خاتون علیهاالسلام
بقعه فضه خاتون یا فضه شیرین در استان تهران، شهرستان دماوند، روستای مراء واقع شده است.
بی‌بی حلیمه علیهاالسلام
آستان بی‌بی حلیمه معروف به بی‌بی حلیمه درشا علیهاالسلام در استان تهران، شهرستان فیروزکوه، بخش ارجمند، دهستان قزقانچای، روستای شادمهن قرار دارد.
ابراهیم و بی‌بی علیهماالسلام
آستان ایشان در استان تهران، شهرستان ورامین، بخش جوادآباد شهر ورامین، دهستان بهنام عرب جنوبی، روستای قلعه خواجه است.
بی‌بی خاتون علیهاالسلام
بقعه ایشان در استان تهران، شهرستان دماوند، دهستان، روستای مشهد در شمال غربی امامزاده شاه‌مطهر علیه‌السلام و در دهانه تنگه‌ای که بخشی از آب روستا از آن‌جا تأمین می‌شود، واقع شده است.
ابراهیم و بی‌بی علیهماالسلام
بقعه مشهور به امامزاده سیدابراهیم و دو بی‌بی علیهما السلام در استان تهران، شهرستان ورامین، دهستان، روستای قلعه خواجه واقع شده است.
صدرالدین و بی‌بی خاتون علیهماالسلام
آستان ایشان در استان تهران، شهرستان دماوند، دهستان ابرشیوه، دهستان مومج قرار دارد.
خاتون علیهاالسلام
در استان تهران، شهرستان شهریار، دهستان جوقین، روستای مهرچین است.
معصوم، سلیمان و بی‌بی علیهماالسلام
بقاع متبرکه ایشان در کناره شرق رود خانه کوچک واشی که از شمال به جنوب روستای جلیزجند در جریان است، قرار دارد.
بی‌بی طاهره علیهاالسلام
در استان تهران، شهرستان فیروزکوه، شمال شرقی تپه تاریخی فیروزکوه واقع شده است.
بی‌بی علیهاالسلام
در استان تهران، شهرستان فیروزکوه، دهستان در 10کیلومتری شمال غرب شهر فیروزکوه، شمال غرب روستای متروکه و خالی از سکنه اندورد واقع شده است.
خاتون قیامت علیهاالسلام
بقعه خاتون قیامت مشهور به بی‌بی حلیمه خاتون در استان تهران، شهرستان فیروزکوه، بخش ارجمند، دهستان، روستای شادمهن قرار دارد.
سه دختران علیهاالسلام
در میدان نارنج شهرری بقعه سه دختران قرار دارد.
پی‌نوشت
1. خبرگزاری فارس.
2. http://www.emamzadegan.ir/default.aspx
3. کتاب بحرالرحاب، ص569.
4. نجمی، ناصر، ملک خاتون شیرزن دیالمه.
5. کنزالانساب، ص64.
6. کنزالانساب، ص68.
7. معتمدی، ص42.
8. بلاغی، ص15.
مطلب فوق مربوط به سایر رسانه‌ها می‌باشد و خبرگزاری فارس صرفا آن را بازنشر کرده است.
