خطر در کمین تالاب مینیاتوری قم

در این مطلب می خوانیم:
روزهای گذشته انتشار تصاویری از زمین تفتیده تالاب بهشت معصومه(س) در فضای مجازی که با تیتر «خشک شدن تنها تالاب دائمی استان قم» همراه بود، نگرانی‌هایی برای این تالاب کوچک دوست داشتنی که این روزها پاتوق طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان پرنده‌نگری شده، ایجاد کرد.
این موضوع البته حرف و حدیث‌های زیادی را مطرح کرد. عده‌ای می‌گفتند با توجه به ماهیت تالاب بهشت معصومه(س) و قرار گرفتن در انتهای فصل گرم این وضعیت طبیعی است اما عده‌ای این وضعیت خشکی را بی‌سابقه توصیف کرده و به وجود خطرات جدی پیش‌روی ادامه حیات تالاب بهشت معصومه(س) اعتقاد داشتند.
اگر نگاهی به نکات درج شده در پایگاه‌های اینترنتی بیندازیم، تالاب بهشت معصومه(س) مجموعه‌ای از چشمه‌های کویری که در حدود 20 کیلومتری جنوب تالاب حوض سلطان در 3 کیلومتری حاشیه شرقی اتوبان قم تهران قرار گرفته و وسعت آن به پنچ هکتار می‌رسد، توصیف شده است.
این تعریف اما به گفته کارشناسان چندان هم دقیق نیست یا حداقل تمام حقایق را در برنمی‌گیرد. رضا محمدی احمدآبادی، کارشناس شرکت آب منطقه‌ای استان قم به وجود آمدن این تالاب را ناشی از ویژگی‌های تشکیلات زمین شناسی آن منطقه می‌داند.
«سازند قرمز بالایی ترجمه نام علمی تشکیلات زمین شناسی آن منطقه است که از سنگ‌های تبخیری و گچی تشکیل شده که این سنگ‌ها نفوذپذیری کم و شوری بالایی دارند. ویژگی این تشکیلات این است که آبی که وارد آنها می‌شود به داخل نفوذ پیدا نکرده و از جایی خارج می‌شود.
این آب می‌تواند آب مصرفی بخشی از شهر یا کارخانه‌جات نزدیک به اتوبان قم تهران باشد که به صورت زه از کانالی به سوی تالاب بهشت معصومه(س) می‌رود. بارندگی وروان‌آب‌ها هم می‌توانند در کم و یا زیاد بودن مقدار آب نقشی داشته باشند.
محمدی با اشاره به رویت این کانال در ضلع شمال غربی تالاب بهشت معصومه(س) گفت: ممکن است برخی از این آب استفاده هم کرده باشند و مشاهداتی هم در این زمینه وجود دارد. در واقع کسانی که کشاورزی، راه‌سازی، شهرک‌سازی و... انجام می‌دهند ممکن است به این آب طمع داشته باشند.
او می‌گوید حتی مجموعه‌هایی مانند آرامستان بهشت معصومه(س) خواستار کاهش سطح زه آب در این منطقه هستند.
وی با اشاره به اینکه شکایت‌هایی مبنی بر استفاده غیر مجاز از این آب به شرکت آب منطقه‌ای رسیده افزود: بهرحال مقدار این آب ممکن است کم و زیاد باشد و ممکن است مصرف‌کننده‌ای در مسیر هم از این آب استفاده کند و در حال بررسی این موضوع هستیم. سید رحمان دانیالی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم اما می‌گوید تأسیس پاسگاه بهشت معصومه(س)، سطح حفاظت از این تالاب را بالا برده و الان کنترل بهتری نسبت به گذشته روی آن وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه این تالاب از چند حوضچه کنار یکدیگر تشکیل شده گفت: گاهی بعضی از حوضچه‌ها خشک می‌شوند. ما با نظر کارشناسی بعضی حوضچه‌ها را مسدود کردیم تا پرت آب نداشته باشیم و ماندگاری آب بالا برود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با بیان اینکه در فصل صید و شکار گاهی شکارچیان برای به دام‌انداختن پرندگان تخلیه آب انجام می‌دهند افزود: از سال گذشته که پاسگاه حوض سلطان تأسیس و یکی از نیروهای زبده محیط بان در این پاسگاه مستقر شد دیگر این اتفاقات را ندیده‌ایم اما نباید هم توقع داشته باشیم لزوما همه این حوضچه‌ها همیشه آب داشته باشند.
وی با اشاره به خطراتی که این تالاب را تهدید می‌کند اظهار کرد: با شرکت آب منطقه‌ای و معاونت عمرانی درباره این خطرات صحبت کرده‌ایم. رودخانه شور قم هنوز آب دارد و شاید بتوانیم برای این تالاب‌ها حقابه بگیریم.
دانیالی به معرفی این تالاب در سال‌های اخیر اشاره کرد و افزود: شناخته شدن تالاب‌ها و دیگر جاذبه‌های طبیعی می‌تواند نتایج مختلفی داشته باشد. هم به دلیل تعدد تعارض‌ها ممکن است مورد آسیب قرار بگیرد و از طرفی شناخته شدن آن به دوستداران طبیعت می‌تواند راهگشا باشد. مثلا اگر تغییرات کاربری خاصی مد نظر برخی از مجموعه‌ها باشد شناخته شدن تالاب از این موضوع جلوگیری می‌کند.
وی با تأکید بر اهمیت ثبت تالاب بهشت معصومه(س) ابراز داشت: پیشنهاد ما این است که با مصوبه‌ای در شورای برنامه‌ریزی مدیریت این تالاب در اختیار محیط زیست قرار بگیرد تا تعارض‌های احتمالی از این تالاب دور شده و با مدیریت واحد برنامه‌ریزی بهتری برای آن صورت بگیرد.
احمد بحری، محیط بان محبوب فضای مجازی هم مسئول پاسگاه محیط بانی حوض سلطان است که نزدیک‌ترین پاسگاه محیط بانی به تالاب بهشت معصومه(س) با فاصله 30 کیلومتری محسوب می‌شود. او هم می‌گوید تالاب بهشت معصومه(س) هنوز خشک نشده و قسمت انتهایی آب دارد. با توجه به ورودی کم آب و گرمی هوا وضعیت تالاب به این شکل درآمده و در طول‌ سال‌های اخیر هم گاهی کم‌آب‌تر بوده و گاهی پرآب‌.
این محیط بان با اشاره به اینکه تالاب بهشت معصومه(س) زیستگاه پرندگان مهاجر برای پاییز و زمستان است خاطرنشان کرد: آنقوت، فلامینگو، درنا، بالابان، فوتکا، نوک پهن و... از مهم‌ترین گونه‌های این تالاب هستند.
وی نزدیک بودن به شهر، پیش‌روی شهرک‌ها و مناطق صنعتی اطراف، وجود معارضان مختلف، برداشت غیر مجاز آب، وارد شدن فاضلاب به مجموعه تالاب و شکار پرندگان را از جمله خطراتی می‌داند که تالاب بهشت معصومه(س) را تهدید می‌کند. خطراتی که برای کنترل آن باید کار مطالعاتی دقیقی روی تالاب صورت گرفته و با ثبت شدن آن، از هجوم آنها جلوگیری کرد.
بحری معتقد است باید یک برجک پرنده‌نگری در این تالاب ایجاد شود و شرایط پایداری که علاقه‌مندان طبیعت بتوانند در آن‌تردد کرده و در عین حال با دوربین‌های مداربسته حفاظت لحظه‌ای از آن صورت بگیرد.
اواخر شهریور دقیقا زمانی است که تالاب بهشت معصومه(س) منتظر میهمانان هر ساله خود نشسته تا پرندگان با پاهای بلند و منقارهای رنگی و پرهای زیبایشان در پس زمینه نقره‌ای تالاب، نقاشی زیبای هر ساله را رقم بزنند. خشک بودن یا خشک شدن این تالاب بی‌شک از دست دادن یک فرصت برای توسعه گردشگری طبیعی و همچنین از بین بردن یک زیستگاه برای انواع و اقسام گونه‌هایی است که برخی کمیاب و بسیار ارزشمند هستند.
8138/ 6133/تنظیم کننده: فرزانه پیری **انتشار- جعفرمسلمی

• انقلاب اسلامی بهاری در زمینه تجدید شخصیت زنان ایجاد نمود