20به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی خبرقم (قم‌نا)، سال گذشت از گرفتن یک حق عمومی از مردم قم؛ حوالی تابستان سال 77 بود که دور تنها پارک بازی شهر قم دیوار کشیدند و جای درختان، ساختمان‌های بتنی سبز شد. هنوز که سال‌ها از این کار می‌گذرد و دیگر اثر آن‌چنانی از این پارک نیست و تنها تک‌درختانی در فضای کوچکی از این باغ بزرگ باقی مانده؛ جوانان امروز و کودکان دهه 70 خاطرات این پارک را در ذهن‌ها دارند و هر زمانی که از این حوالی می‌گذرند آنها را مرور می‌کنند.
اواسط سال گذشته بود که انتشار تصویری با این مضمون که برخی نهادها در حال خشکاندن درختان باغ سالاریه هستند، مجدداً بحث بر سر این باغ قدیمی شهر قم تازه شد. این تصویر در مقایسه با تصاویر هوایی سال‌های قبل نشان می‌داد که محدوده وسیعی که مملو از درختان سبز بوده در حال حاضر به طور کامل خشک شده و تنها درختان دور آن پابرجا هستند. نوک پیکان اتهامات در خصوص این پارک با گفت‌وگوی برخی رسانه‌ها با مسوولان استان به سمت دانشگاه امام صادق، متولی و مالک بخش باقیمانده باغ سالاریه رفت و البته برخی نیز اذعان کردند که این بخش توسط موسسه جامعه‌الزهرا خشکانده شده، اما کسی در این خصوص که چطور درختان این بخش خشکانده شده دلیلی مطرح نکرد تا اینکه چند هفته قبل پس از گفت‌وگوی مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم با رسانه‌ها و تشریح وضعیت باغ سالاریه این زخم کهنه باز شد.
خشکاندن درختان باقیمانده از باغ سالاریه توسط جامعه‌الزهرا
پیام جوادیان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تشریح تاریخچه باغ 65 هکتاری سالاریه، با بیان اینکه این باغ جزو تراژدی‌های شهر قم است اظهار کرد: در گذشته از میدان سالاریه تا زنبیل‌آباد باغ بوده که بخشی از آن در اختیار جامعه‌الزهرا قرار گرفته و بیش از 70 درصد فضای سبز این بخش از بین رفته است؛ بخش دیگر در یکی از ادارات قم قرار دارد که به خوبی حفظ فضای سبز صورت گرفته و در حال توسعه فضای سبز نیز هستند و بخشی نیز باغ بانوان است.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم با بیان اینکه جامعه‌الزهرا در سال‌های گذشته اقدام به خشکاندن درختان کرده که سازمان شکایتی از این مجموعه داشته است افزود: باید علت خشک شدن باغی که کنار بلوار یاسمن بوده مشخص شود که عنوان شده آب نداشتند در حالی که درختان کنار این زمین همه سبز شده‌اند ولی این باغ به طور کامل خشک شده است.
وی با تاکید بر اینکه هیچ شکی نیست که جامعه‌الزهرا باغ موجود در محوطه خود را به طور کامل خشکانده است تصریح کرد: این باغ شامل گونه‌های انار بوده که بسیار مقاوم است و کاملا خشکانده شده است. چرا یک مجموعه‌ای که مزین به نام ائمه‌اطهار است باید این کار را انجام دهد، البته این کار در دوره مدیریت قبلی انجام شده و مدیر فعلی همکاری خوبی با شهرداری دارد.
جلوگیری از قطع درختان به هر بهانه ای
روایات متعددی تاکید بر حفظ و توسعه باغات و جلوگیری از تخریب درختان دارند. درختان به مثابه ریه‌های یک شهر، نعمتی هستند که نه‌تنها جنبه حیاتی دارند بلکه ظرفیتی تفریحی، اجتماعی و اقتصادی نیز برای مردم و شهر ایجاد می‌کنند. رهبر انقلاب نیز در سخنانی در 15 اسفندماه 92، ضمن گلایه از قطع درختان و تصرف غیرقانونی زمین‌ها و تخریب آنها، بیان کردند: «گلایه‌ای که از مسؤولان مرتبط با موضوع درخت و درختکاری وجود دارد، این است که گاهی صدها درخت در جاهایی که نباید قطع بشوند، قطع می‌شوند. علاوه بر غصب زمین‌های اطراف شهرها و آبادی‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی توسط برخی افراد سودجو که سبزی این مناطق را به سیمان و ساختمان‌های بلندمرتبه تبدیل می‌کنند، مجموعه جنگل‌های کشور نیز در معرض تهدید قرار دارد. از بین رفتن محیط سبز اطراف شهرها، به‌خصوص جنگل‌ها، مشکلات متعدد بشری را به دنبال دارد که همه مسئولین مرتبط با موضوع در دولت، مجلس، قوه قضائیه و شهرداری‌ها باید برای جلوگیری از پیشرفت این حرکت غلط، اقدام جدی به عمل آورند.»
ایشان همچنین 17 اسفندماه 93، با اشاره به جنگل ها و مراتع به عنوان ریه های تنفسی شهرها و عوامل نگهدارنده خاک، از دست اندازی افراد سودجو به جنگل ها و منابع طبیعی بخصوص در شمال کشور ابراز تأسف شدید کردند و گفتند: دستگاه های مسئول باید قاطعانه با تعدی به جنگل ها به هر بهانه ای اعم از هتل سازی و جذب گردشگر و ساخت حوزه علمیه و برخی توجیهاتِ به ظاهر قابل قبول، مقابله کنند.
قانون نیز در این زمینه به صراحت خواستار برخورد و جلوگیری از قطع درختان شده است. ماده یک قانون قانون اصلاح لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب 1359 شورای انقلاب و مصوبه 14/12/87 مجلس شورای اسلامی می‌گوید: به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری ازقطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میادین، بزرگراه‌ها، پارک‌ها، بوستان‌ها، باغات و نیز محل‌هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر باغ شناخته شوند، درمحدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوطه ممنوع است.
با وجود اینهمه صراحت در آیات، روایات، بیانات رهبری و قوانین کشور، باز هم شاهد دندان طمع نهادهای مختلف کشور از ارگان‌های دولتی گرفته تا دانشگاه‌ها و حتی برخی افراد سودجو برای تخریب باغات و ساخت و ساز در آنها هستیم و باغ سالاریه نیز یکی از این مرثیه‌ها در شهر قم است؛ هرچند در این سال‌ها بسیاری از باغات استان قم به بهانه‌های مختلف خشکانده شده و عمدتا ساختمان برخی نهادها در آن سبز شده است.
بخش باقیمانده باغ سالاریه که در گذشته به عنوان پارک سالاریه نیز شناخته می‌شده و اواخر دهه 70 تخلیه شد، ملک دانشگاه امام صادق(ع) است که این دانشگاه سال‌هاست پیگیر احداث مجموعه تحصیلات تکمیلی خود در آن بوده اما با مصوبه کمیسیون ماده پنج استان، این باغ خارج از محدوده شهری اعلام شده و اجازه ساخت و ساز در آن داده نمی‌شود. این باغ که تنها چهار هکتار از آن باقی مانده و ادعای دانشگاه نیز بر همین محدوده است، همچنین به عنوان ملک مرحوم تولیت نیز شناخته می‌شود که ساختمان منزل وی نیز همچنان در آن پابرجاست.
عبدالرضا شریفی نماینده دانشگاه امام صادق(ع) در تشریح جزئیات این ملک و ادعای دانشگاه به خبرنگار فارس گفت: ملک عمارت سالاریه که منزل مرحوم تولیت نیز در همین ملک قرار دارد جزو املاک دانشگاه امام صادق است؛ آنچه که از قدیم در ذهن مردم قم بوده، باغ سالاریه همان مکانی است که به جامعه‌الزهرا واگذار شده که سال گذشته عکسی به نادرست در فضای مجازی آن را به دانشگاه امام صادق منسوب کرد، در حالی که باغ در اختیار دانشگاه، همچنان سبز است.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه امام صادق اواخر دهه 70 درخواست کرد که زمین باغ تحویل دانشگاه شده و پارک تخلیه شود اذعان کرد: زمین‌هایی در زمان حضرت امام(ره) به برخی دانشگاه‌ها واگذار شد که از آن جمله دانشگاه مفید، دانشگاه صدوق، جامعه‌الزهرا و... است که همگی املاک مرحوم تولیت بوده است.
نماینده دانشگاه امام صادق با بیان اینکه عمارت سالاریه به دلیل گذشت زمان تخریب شده است گفت: سازه این عمارت پابرجاست؛ از شهرداری درخواست داشتیم که اجازه دهد همین عمارت که حدود 500 مترمربع مساحت دارد را تعمیر کرده یا بسازیم و با توجه به مخالفت شهرداری بیش از 25 سال است که دانشگاه در این باغ آجر روی آجر نگذاشته است.
مرمت و ساخت عمارت سالاریه بهانه‌ای برای تخریب درختان!
در سال‌های اخیر با تشدید تخریب باغات به دلیل سودآور شدن ساخت و ساز در شهر، در اقدام مشترک شورای شهر، شهرداری و استانداری، باغات شهر قم با مصوبه کمیسیون ماده پنج خارج از محدوده اعلام شدند تا کسی به بهانه خشک شدن باغ اقدام به تخریب آنها و تفکیک و ساخت و ساز نکند؛ اگرچه این تصمیم بعضاً موجب نتایج مثبتی شده اما هستند باغاتی که باز هم به هر طریقی خشکانده شده و با مجوز کمیسیون ماده پنج و شهرداری تفکیک می‌شوند.
به بیان برخی باغ‌داران نیز این مصوبه موجب شده که حق اشتراک آب، برق و گاز از این باغات گرفته شده و آبیاری درختان با مشکل مواجه شود.
با وجود این مسائل به نظر می‌رسد مساله باغ سالاریه به دلیل موقعیت و ارزش بالای منطقه، جنبه گسترده‌تری داشته باشد که به همین خاطر است مدیران بخش‌های مختلف به سرعت نسبت به آن واکنش‌های ضد و نقیض نشان می‌دهند. طبق اعلام مدیران شهرداری، دانشگاه امام صادق درخواستی مبنی بر ساخت و ساز در محوطه باغ را مطرح کرده که مغایر با مصوبه کمیسیون ماده پنج استان است و مدیران شهرداری بر این باور هستند که دانشگاه امام صادق -با وجود اینکه تاکید دارند قصد تخریب باغ را ندارند- به این بهانه، همچون دیگر باغات استان به مرور زمان درختان را تخریب خواهد کرد. مساله‌ای که جوادیان بر آن تاکید می‌کند و نماینده دانشگاه امام صادق اما، می‌گوید که سبقه دانشگاه، ظرفیت بالای این مجموعه در حفظ و توسعه فضای سبز را نشان می‌دهد.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری با اذعان به اینکه استان تاکید دارد که به هیچ عنوان مجوز تغییر کاربری به باغ سالاریه نمی‌دهد می‌گوید: دانشگاه عنوان کرده که تنها ساختمان موجود در باغ را نیاز داشته و خواستار استفاده از آن است که این برای ما قابل قبول نیست، اگر دانشگاه در باغ مستقر شود قطعاً کم‌کم تخریب درختان صورت گرفته و ساخت و ساز به مرور انجام می‌شود.
جوادیان با اشاره به پیشنهادات شهرداری در قبال تحویل باغ سالاریه گفت: ما پیشنهاد داشتیم که یا زمین کناری باغ یا زمینی در بلوار پیامبر اعظم به ارزش همین زمین فعلی در اختیار دانشگاه قرار گرفته و باغ تبدیل به بوستان شود که این پیشنهادها هنوز مورد قبول واقع نشده است.
وی با تاکید بر نظارت شهرداری بر باغ سالاریه گفت: در گذشته اجازه به شهرداری داده نمی‌شد که وارد باغ شود در حالی که ما سال گذشته حدود 25 میلیون تومان در این باغ هزینه کردیم و هرس درختان صورت گرفت و آبیاری در باغ انجام شد.
اشتباه محرز کمیسیون ماده 5 در اعلام خارج از محدوده شدن باغات
شریفی نماینده دانشگاه امام صادق هم با تاکید بر اینکه در سه سال گذشته جلسات بسیار متعددی با اعضای شورای شهر قم، مدیران شهرداری و استانداری برگزار شده است گفت: متاسفانه بخاطر یک کار اشتباه درختان پارک سالاریه خشک شده است؛ در سال 92 کمیسیون ماده پنج اشتباه محرزی انجام داده و باغات قم را خارج از محدوده اعلام کرده است که این کار به این معناست که این باغات از حق آب، برق، گاز و... محروم هستند.
وی بیان کرد: زمانی که با آقای آملی لاریجانی این بحث را مطرح کردیم از این کار تعجب کردند؛ با این مصوبه آبی که از بالادست به سمت جمکران می‌رفت را بر روی مجموعه باغ سالاریه بسته‌اند. هشت ماه پیگیری کردیم تا بخاطر خدا شهرداری درختان باغ را هرس کنند و بالاخره مدیرعامل سازمان پارک‌های شهرداری و تیم سازمان وارد باغ شده و درختان را هرس کردند.
شریفی با تکذیب سخنان مدیرعامل سازمان پارک‌ها مبنی بر نظارت بر پارک سالاریه و آبیاری درختان آن گفت: از اواخر سال گذشته یکبار هم مسوولان شهرداری وارد باغ سالاریه نشده‌اند و آبیاری نیز تنها یکبار صورت گرفته است.
وی ادامه داد: ما حتی منبع بزرگ آبی را از تهران به قم آوردیم و لوله‌گذاری کردیم تا اگر شهرداری آبی به ما تحویل داد بتوانیم ذخیره کرده و آبیاری مناسبی انجام دهیم اما از بهمن‌ماه سال گذشته که نیروهای شهرداری برای هرس درختان و آبیاری وارد باغ شدند، دیگر مراجعه و کمکی از سوی شهرداری نداشتیم.
شریفی با بیان اینکه دانشگاه امام صادق ماهیانه دو تا چهار میلیون تومان برای آبیاری درختان باغ سالاریه هزینه می‌کند افزود: حتی درختانی که به ظاهر خشک شدند نیز آبیاری می‌شوند تا شاید مجدد سبز شوند.
وی با تاکید بر اینکه مدیرعامل سازمان پارک‌های شهرداری در هیچ‌یک از جلسات بر سر تعیین تکلیف باغ سالاریه حضور نداشته است تصریح کرد: پیشنهاد ما به مدیران استان این بود که با توجه به اینکه تلاش داریم شعبه تحصیلات تکمیلی دانشگاه امام صادق را در قم تأسیس کنیم مجموعاً به هزار تا 4 هزار مترمربع که 10 درصد زمین باغ است، نیاز داریم و در کنار آن حفظ درختان و توسعه فضای سبز مجموعه را داشته باشیم.
نماینده دانشگاه امام صادق با بیان اینکه این دانشگاه در 40 سال اخیر بیشترین لوح تقدیر را از سوی سازمان محیط زیست دریافت کرده است اذعان کرد: آیت‌الله مهدوی کنی تاکید بسیاری بر حفظ و حراست از منابع طبیعی و توسعه فضای سبز داشت و این سیاست پس از رحلت ایشان نیز همچنان با قوت ادامه دارد.
نمی‌توانیم به شهرداری اعتماد کنیم
شریفی با بیان اینکه بخش موتوری شهرداری به مساحت دو هکتار نیز بخشی از باغ سالاریه بوده که دانشگاه به شهرداری تحویل داده است گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد بودیم بیش از 8 هزار مترمربع از این فضا تفکیک شده و ساخت و ساز در آن صورت گرفته در حالی که این دو هکتار در طرح تفضیلی شهرداری به عنوان مجموعه فرهنگی و بوستان مشخص شده است.
وی اذعان کرد: چطور ما امروز می‌توانیم به شهرداری اعتماد کنیم که بخش باقیمانده باغ سالاریه به عنوان بوستان در اختیار مردم قم قرار می‌گیرد؛ مجوزها به ساخت‌وساز ساختمان‌های بلندمرتبه را دانشگاه امام صادق نداده و شهرداری صادر کرده است. اگر مدیران شهرداری نگران مردم قم بودند به جای ارائه پروانه ساخت به مردم، باغ‌موزه و بوستان در این زمین می‌ساختند و در این شرایط چطور می‌شود به شهرداری که به زمین در اختیارش نیز رحم نکرده، اعتماد کرد.
شریفی با بیان اینکه درختان در زمین موتوری شهرداری شبانه خشک شده است گفت: ما تنها در 10 درصد این زمین قصد ساخت و ساز داریم و قطعاً باقی فضا، درختکاری شده و محوطه‌ای برای تنفس مردم شهر خواهد شد.
وی با اشاره به ارزش بالای زمین در منطقه سالاریه بیان کرد: شهرداری پیشنهاد معوض برای این زمین به ما داده که ابتدا زمین معوض انتهای شهرک پردیسان به عنوان محوطه دانشگاهی مطرح بود در حالی که فضاهای آموزشی زیادی نیز در این منطقه قرار دارد.
آماده مذاکره برد برد هستیم
نماینده دانشگاه امام صادق افزود: ما آماده مذاکره برد برد با مدیران شهرداری هستیم اما اجازه نمی‌دهیم با فضاسازی رسانه‌ای و تهدید این زمین که قانونا در اختیار دانشگاه امام صادق است از ما گرفته شود.
وی با بیان اینکه محیط زیست شهر را شهرداری با ارائه مجوزهای ساخت از مردم گرفته است تصریح کرد: برخی عنوان کردند که ما با استانداری همکاری نداشتیم در حالی که آبان‌ماه سال 95 ما نامه‌ای به استاندار قم داشتیم که به کمیسیون ماده پنج ارجاع شده اما هنوز این کار مسکوت مانده و پاسخی به ما داده نشده است.
یکی از افرادی که در جلسات مشترک بین اعضای شورای شهر و مدیران شهرداری بر سر تعیین تکلیف باغ سالاریه با مسوولان دانشگاه امام صادق حضور داشته، محمود مسگری سخنگوی شورای چهارم و عضو شورای پنجم است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تشریح پیشنهادات شهرداری به دانشگاه برای صرف نظر از پیگیری ساخت باغ سالاریه گفت: ما سه پیشنهاد برای دانشگاه امام صادق برای حفظ این باغ داشتیم که یکی واگذاری کامل به شهرداری به عنوان پارک و واگذاری زمین مجاور یا زمینی در بلوار پیامبر اعظم به آنها تحویل شود.
وی با اشاره به برند معتبر دانشگاه امام صادق تصریح کرد: باغ سالاریه برای مردم قم حالت نوستالژی دارد و با توجه به دستور رهبری مبنی بر جلوگیری از تخریب باغات حتی برای ساخت حوزه‌های علمیه، منتظر پاسخ دانشگاه هستیم.
عضو شورای شهر قم بیان کرد: تاکید مدیران دانشگاه امام صادق این است که در ملک هزار مترمربعی که در باغ سالاریه وجود دارد اجازه ساخت و ساز داشته باشند و در کنار آن توسعه باغ و درختکاری صورت گیرد که شورا با این کار مخالفت کرده و در طرح تفضیلی نیز این زمین خارج از محدوده است و فقط می‌تواند به عنوان باغ استفاده شود.
وی با تاکید بر اینکه در طرح تفضیلی گذشته باغ قابل تفکیک بوده و تفکیک زمین موتوری شهرداری هم شاید بر همین اساس بوده است گفت: اما در حال حاضر مجموعه باغ سالاریه فعلی طبق طرح تفضیلی باید به صورت بوستان در اختیار مردم قرار گیرد.
شورا به هیچ وجه اجازه تخریب باغ سالاریه را نمی‌دهد
وی با تاکید بر اینکه موضع شورا بر این است که به هیچ وجه نباید فضای سبز باغ سالاریه تخریب شود اظهار کرد: در خصوص خارج از محدوده بودن این زمین شورای مسکن و شهرسازی باید تصمیم‌گیری کند و دانشگاه امام صادق نیز تاکید دارد که تنها ملک موجود در باغ را ساخت و ساز انجام دهد و باقی بخش‌های باغ باقی بماند.
مسگری با اشاره به اظهار نظر نماینده دانشگاه امام صادق در خصوص اینکه هیچ کمکی از سوی شهرداری برای آبیاری باغ سالاریه انجام نمی‌شود تصریح کرد: شهرداری برای آبیاری فضای سبز موجود در شهر که در اختیار خودش است نیز مشکل دارد و این بحث نیازمند عزمی استانی است تا مشکل آب حل شود.
وی گفت: مردم قم باغ سالاریه را به عنوان یک پارک می‌شناسند و تاکید ما در شورا بر این است که این مجموعه به صورت پارک باقی بماند.
عضو شورای شهر قم با بیان اینکه سبقه دانشگاه امام صادق نشان می‌دهد که این مجموعه حافظ محیط زیست است گفت: دانشگاه امام صادق در تهران نیز فضای سبز بسیار گسترده و مطلوبی دارد اما با این حال پیشنهاد ما این است که مجموعه‌ای در مجاورت بلوار پیامبر اعظم در اختیارشان قرار گرفته و در آن احداث دانشگاه داشته باشند.
باغ سالاریه را به مردم برگردانید
سال‌هاست که تراژدی سلب حق استفاده از پارک سالاریه از ذهن مردم این شهر بیرون نرفته است و امروز حتی بر سر درختانی که مردم تنها حق تنفس در کنار آنها را دارند، بحث و درگیری به وجود آمده است. اینطور که از مواضع نماینده دانشگاه امام صادق(ع) بر می‌آید، این دانشگاه به هیچ عنوان به تحویل باغ به مردم و تبدیل آن به بوستان رضایت نمی‌دهد و دلیل این امر را نیز بی‌اعتمادی به شهرداری عنوان می‌کند و شهرداری و مدیران استان نیز دقیقا نقطه مقابل این مواضع را مورد تاکید قرار می‌دهند.
انتظار از مسوولان دانشگاه امام صادق(ع)، مدیران شهرداری و استان و اعضای شورای شهر این است که کمی خواست و دغدغه مردم را در نظر بگیرند. اگر هم قرار است اجازه ساخت و سازی در باغ سالاریه انجام شود باید الزامات و ضوابطی ایجاد شود که به هر ، چه کمبود آب باشد چه هر دلیل دیگری، درختان باغ از بین نروند تا حداقل اگر مردم نمی‌توانند وارد باغ شوند، از حق تنفس در محیط اطراف باغ محروم نشوند.
اما سخنی با مسوولان دانشگاه امام صادق(ع)؛ این دانشگاه می‌تواند خاطره تلخ اذهان مردم در تخریب پارک سالاریه را با تحویل باغ به شهرداری و دریافت الزامات قانونی برای تبدیل کامل آن به بوستان شهر، پاک کند. حال که میز مذاکره بین مسوولان استان و مسوولان دانشگاه شکل گرفته و مسوولان شهرداری هم اعلام کرده‌اند هر زمینی به ارزش باغ سالاریه مورد درخواست دانشگاه باشد را به عنوان معوض خواهند داد، بهتر این است که پس از این کش‌مکش‌ها کمی هم مردم در نظر گرفته شوند و این حق به شهروندان قمی بازگردانده شود.
منبع: فارس
