به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبرقم (قم‌نا)، آنچه از شواهد و قرائن به دست می آید، گواه این واقعیت اجتماعی است که مردم «قم» اعتقاد راسخی به حُکم مستحبیِ «صدقه» و به طرز شگفت انگیزتری به خود «صندوق صدقات» دارند تا آنجا که علاوه بر پایبندی به دادن «صدقه» که به طور قطع و یقین به دست نیازمندان و محتاجان می رسد و هفتاد بلا را از انسان دور می کند، خود جسم و پیکره «صندوق صدقات» را نیز مرتفع کننده برخی نیازهای آدمی می دانند تا آنجایی که می تواند هفتاد خاصیت و کاربری ویژه برای نوع بشر داشته باشد و به عبارتی هفتاد نیاز و حاجت اساسی انسان را بر طرف نماید.
به بیان دیگر در قم، تصور اینکه صندوق های صدقات تنها و صِرفا محل ریختن پول جهت کمک به نیازمندان باشند، خیلی ساده انگارانه به نظر می رسد بلکه در این شهر صندوق های صدقات، پتانسیل ها و قابلیت های افزون تری نسبت به دیگر جاها دارند و باید از آن ها توقعات به مراتب بیشتری را مطالبه نمود.
شاهدِ این گفتار، نمونه های مستند و مصور زیر است که به پیشگاه اهل خرد تقدیم نموده ایم بلکه برخی «کاربردهای عجیب صندوق صدقات» را در شهر مقدس قم به همگان یاد آور شده باشیم؛
۱- محل قرار دادن زباله
یکی از مکان های ثابت و در عین حال مناسب برای گذاشتن زباله ها در شهر قم، قرار دادن آن ها زیر صندوق های صدقات است. هنگامی که ماموران زحمتکش و محترم شهرداری برای جمع آوری زباله های شهری در ساعت مقرر اقدام می نمایند، گویی به این موضعِ صندوق صدقات، شرطی شده باشند و ناخودآگاه در زیر و پیرامون آن ها به جست و جوی زباله ها و پسماندها می پردازند.
اهل خانه نیز وقتی از کدبانو می پرسند که زباله ها را بیرون به کجا ببریم و دقیقا در کجا قرار دهیم؟ پاسخی که می شنوند این است: عزیزم زیر صندوق صدقات!
۲- درگاه (گِیت) ورودی پارکینگ
موتورسواران چالاک قمی این قابلیت را دارند که از هر منفذ و معبری گذر کنند. در برخی پارکینگ های قم به واسطه زنجیر متصل به صندوق صدقات، درگاه یا گِیتی درست می کنند که مانع از ورود و خروج موتورسواران ماجراجو است. این کاربرد نیز یکی دیگر از خاصیت های هفتادگانه صندوق صدقات در شهر قم است.
۳- محل قرار دادن اجناس مغازه
موضوع مشکلات اقتصادی در همه شهرهای ایران دیگر امری دامنگیر شده و صحبت و بحث از آن بی فایده است و خدا را شکر که کلانشهر قم نیز از این قاعده حسنه مستثنا نیست. بیچاره کسبه خوش خیال، تصور می کنند که با تبلیغات بیشتر اوضاع و احوال کار و بارشان بهتر می شود و به شکلی کسبشان رونق بیشتری پیدا می کند در حالی که غافلند از اینکه این معضلات و نابسامانی های اقتصادی از اساس مشکل دارند و با وجود همه هزینه کردهای تبلیغی، باز هم کاسبی ها کساد و معاملات راکد است و چرخ مغازه ها نمی چرخد.
البته انسان زیاد نباید بَد بین باشد و باید نیمه پُر لیوان را نیز ببیند زیرا همین رُکود و فضای بد اقتصادی در عوض برکات و حسناتی هم برای مردم خوب ما داشته است و یکی از مهم ترین برکات، ظهور و بروز انواع خلاقیت ها است؛ مثلا این موکت فروش قمی، موکت های خود را هر روز با در نظرگیری کالیته و تنوع رنگ آن ها بر روی صندوق صدقاتِ جلوی مغازه اش قرار می دهد تا بلکه در این وانفسای بی مشتری بودن، چهار تا مشتری بخت برگشته چشمشان به آن ها بیافتد، داخل مغازه بیایند و محض رضای خدا معامله ای صورت گیرد.
۴- نگهدارنده سامانه ویلچر معلولان
در پیاده روها به جهت سهولت همشهری های معلول و همچنین جلوگیری از ورود موتور سوارها به پیاده رو از «سامانه ویلچر» استفاده می شود. در اینجا اتفاق مهمی رخ می دهد و پیوند و همبستگی مقدس «شهرداری قم» با «کمیته امداد» رقم می خورد و واسطه این پیوند مبارک نیز چیزی نیست جز آن فلزی است که از طرف سامانه ویلچر به صندوق صدقات جوش خورده و متصل شده است و بدین ترتیب خاصیت و فایده دیگری از صندوق صدقات را در قم برای ما آشکار می سازد.
۵- محل فوران آب و شست و شو
از معجزات عجیب و کرامات غریبِ صندوق صدقات در شهر قم، فوران آب از کنار آن صندوق عالیمقدار است. در این معجزه شگفت انگیز، لوله ای دراز مانند گیاهی خودرو از زیر صندوق های صدقات، ظاهر شده و آب شهری از آن خارج می شود و بدین ترتیب انسان ها دست و پای خود را با آن می شویند و یا کارهای دیگری انجام می دهند که قلم از نوشتن آن ها شرمگین و خجل است.
۶- نشانه ای دقیق برای یافتن کوچه
«اکبر آقا» باجناقِ بزرگِ «اصغر آقا» با هزار قرض و قوله چند وقت است که خانه دار شده و به محله جدید در قم نقل مکان پیدا کرده است و امشب به خاطر این اتفاق مُعجِز آسایِ خانه دار شدن، خانواده اصغر آقا میهمان اکبر آقا این ها هستند.
به علت گران شدن گوشت قرمز، هشت ماه است که اختصاصا گوشت قرمز به لب و دندان اصغر آقا نخورده و اصغر آقا هم به جهتِ وارد نمودن ضربه مُهلک اقتصادی به باجناق، سه روز است که به طور کامل غذا میل ننموده است تا بتواند امشب علاوه بر ضربه ای جانانه به باجناق، مقدار فراوانی «پروتئین های غیر گیاهی» به بدن خود و خانواده اش رسانده و کمبود آن ها را در این هشت ماه تا حدی جبران کند.
چشم های اصغر از فرط گرسنگی کم کم تار شده و هر چه در خیابان می گردد این کوچه لعنتی اکبر آقا این ها را پیدا نمی کند. با عصبانیت هر چه تمام تر با اکبر تماسی می گیرد و با لحنی باجناق فریب می گوید:
اکبر جان! داداش! دقیقا توی این بلوار، کوچه هفدهم کجاست، ما که پاک قاطی کردیم؟
اکبر زیر لب می گوید: عجب خنگی است این! یک آدرس بلد نیست پیدا کند!
اصغر می گوید: چه گفتی؟!!!!!
اکبر از پشت تلفن پاسخ می دهد: من؟؟ من چیزی نگفتم خط رو خط شد، داداش گلم داشتم عرض می کردم همان کوچه که سرش «صندوق صدقات» است ما توی آن کوچه هستیم، تشریف بیاورید!
باری، این گونه یکی دیگر از کارکردهای صندوق صدقات در قم کشف و برای اهل بصیرت ثبت می شود و آن «نشانه، اَمارَه و علامتی نیکو» برای دادن آدرسِ سَر راست برای برخی انسان ها است.
۷- قَیِّم درختان
صندوق صدقات با بهبود محیط زیست و رشد و توسعه «فضای سبز شهری» نیز رابطه مستقیم دارد. درختان جوان و نورسته که تنه ضعیف و نحیفی دارند برای جلوگیری از خم و کج شدن آن ها معمولا در کنارشان چوب یا فلزی به عنوان «قَیِّم» نصب می کنند تا صاف و راست نگه داشته شوند اما در شهر قم به حول و قوه الهی این وظیفه خطیر بدون هیچ چشمداشتی بر عهده صندوق های صدقاتی است که نزدیک این گونه درختان جوان و ضعیف قرار گرفته اند.
۸- محافظ اموال منقول
صندوق صدقات در قم، محافظ «اموال منقول» فراوان و متعددی است؛ برای نمونه در نانوایی ها وسیله ای فلزی وجود دارد که مشتریان محترم در بالا یا پایین آن نان را قرار می دهند تا خنک شود. از آن جایی که در سطح شهر، دزدان بی وجدان پیوسته پرسه می زنند و از سوی دیگر قیمت آهن هم بالا رفته است لذا این خنک کننده هایِ نان برای سارقان بسیار وسوسه کننده شده است، بنابراین مدیریت نانوایی ها در قم تصمیم می گیرند با زنجیرِ محکم این وسیله را به صندوق صدقات قفل کنند و در این حالت یکی دیگر از کاربردهای هفتادگانه صندوق صدقات در شهر قم ظاهر و آشکار می شود.
یا دوچرخه و موتور را به آن قفل می کنند؛
و دیگر از اموال منقول، «حجله عزا» است. در قم حجله عزاکه باید «نشانه عبرت» و یادآور مرگ و روز حساب و کتاب باشد به چشم بر هم زدنی توسط سارقان از خدا بی خبر مورد سرقت واقع می شود، به همین خاطر حجله عزا را نیز مانند دیگر اموال منقول با زنجیر به صندوق صدقات خیلی محکم قفل می کنند. در این میان برخی معتقدند که این صندوق های صدقات به درد این دنیای ما نخورد لا اقل به درد آن دنیای ما بخورد!
۹- جا شمعی (شمعدان)
هر سال در مراسم «شام غریبان» صندوق صدقات تغییر کاربری عجیب و شگرفی پیدا می کند که حتی به ذهن هیچ انسان تخیل پردازی هم قد نمی دهد و یک شبه صندوق صدقات تبدیل به جا شمعی و شمعدان می شود البته خوشبختانه این تغییر شگفت انگیز، چنان که عرض شد، سالی یک بار بیشتر رخ نمی دهد و گرنه ممکن بود عده زیادی از اهل معنا و پیران طریقت در سطح شهر قالب تهی کنند.
به راستی یک صندوق صدقات که در نظر بعضی، نهایتا یک کاربرد دارد، در نظر صائب و قابل احترام مردمِ شریف قم می تواند چه کاربری ها و چه خاصیت های فراوان و ناشناخته ای که نداشته باشد که به موجب همین کاربری های شگفت، جماعتی از اهل معنا گریبان ها دریده و نیز بسی اسباب سرگشتگی و حیرت صاحبان عقول فراهم شود.
منبع: ندای اصفهان، سید مرتضی میرسراجی (دانشجوی دکترای تخصصی الهیات و معارف اسلامی، علوم قرآن و حدیث)
